Publieke Intellectuelen: Annie M.G. Schmidt
‘Doe nooit wat je moeder zegt, dan komt het allemaal terecht.’ Annie M.G. Schmidt schopte tegen alles wat bekrompen en burgerlijk was. Bijna eigenhandig trok zij Nederland een nieuwe tijd in. Welke vrijheid brak Annie M.G. Schmidt met haar teksten, versjes en verhalen open?
Hele generaties zijn met Annie M.G. Schmidt (1911-1995) opgegroeid. Met haar liedjes uit Ja zuster, nee zuster, versjes als Dikkertje Dap en kinderboeken als Pluk van de Petteflet, Minoes en Abeltje. Een oeuvre waarin eigengereidheid en gemoedelijke rebellie consistent centraal staan.
Daarmee groeide Schmidt uit tot meer dan een icoon van de Nederlandse (kinder)literatuur, ze werd de belichaming van de veranderende tijdgeest: van de bedompte naoorlogse jaren naar de vrijzinnige jaren zestig en zeventig. Een vrouw die openlijk sprak over haar abortusbehandeling, homoseksuele personages opvoerde in de musical Foxtrot en vrolijk aanmoedigde om toch vooral te gaan doen wat je leuk vindt: vreemdgaan bijvoorbeeld.
Geldt die vrijheid nog steeds? Daarover gaan we in gesprek met onder anderen dichter en schrijver Pim Lammers. Hij schreef Het lammetje dat een varken is (2017). Dit prentenboek werd bekroond met de Zilveren Griffel, maar ontving ook haatreacties omdat Lammers een transgender personage opvoert. In 2023 ontving Lammers, nadat bekend werd dat hij het Kinderboekenweekgedicht zou schrijven, doodsbedreigingen vanwege een kort verhaal over kindermisbruik. Is de kleingeestigheid die Annie M.G. Schmidt beslecht had, terug de Nederlandse cultuur in geslopen?
Over VrijdenkersfestivalDe Amsterdamse traditie van vrijzinnigheid wordt geëerd, bevraagd én voortgezet tijdens de zesde editie van het Vrijdenkersfestival. Terwijl online echokamers steeds luider galmen en het publieke debat draait om kant kiezen, bieden wij het podium aan hedendaagse vrijdenkers die twijfelen verkiezen boven met zekerheid beweren. Die liever goede vragen stellen dan de juiste antwoorden geven. Die durven uitgaan van hun ongelijk. Om vervolgens los van dogma’s, hokjes en autoriteit een eigen koers te varen. Of zoals Annie M.G. Schmidt het vrijdenkerschap misschien beter verwoordde: ‘doe nooit wat je moeder zegt, dan komt het allemaal terecht.’
English‘Never do as your mother said, and all will turn out fine instead.’ Annie M.G. Schmidt kicked against everything that was narrow-minded and bourgeois. Almost singlehandedly, she pulled the Netherlands into a new era. What kind of freedom did Annie M.G. Schmidt open up with her texts, rhymes, and stories?
Entire generations grew up with Annie M.G. Schmidt (1911–1995). With her songs from Ja zuster, nee zuster, rhymes like Dikkertje Dap, and children’s books such as Pluk van de Petteflet, Minoes, and Abeltje. A body of work in which independence and gentle rebellion are consistently central themes.
Through this, Schmidt became more than just an icon of Dutch (children’s) literature, she became the embodiment of a changing spirit of the times: from the stuffy post-war years to the liberal 1960s and ’70s. A woman who spoke openly about her abortion, introduced homosexual characters in the musical Foxtrot, and cheerfully encouraged people to do what they enjoy — like having an affair.
Does that freedom still exist today? That’s the question we’ll explore in a conversation with, among others, poet and author Pim Lammers. He wrote Het lammetje dat een varken is (2017), a picture book that was awarded the Zilveren Griffel, but also received hate messages because Lammers included a transgender character. In 2023, after it was announced that he would write the Kinderboekenweekgedicht, Lammers received death threats due to a short story about child abuse. Has the small-mindedness that Annie M.G. Schmidt once defeated crept back into Dutch culture?
About Vrijdenkersfestival
During the sixth edition of Vrijdenkersfestival, we will honor, question, and continue the Amsterdam tradition of liberal-mindedness. With online echo chambers growing louder and public debate is increasingly about choosing sides, we offer the stage to contemporary free thinkers who prefer doubt over certainty. Who would rather ask good questions than give the right answers. Who dare to assume they might be wrong. And in doing so, chart their own course—free from dogma, labels, and authority. Or, as Annie M.G. Schmidt perhaps captured the spirit of free thinking best: ‘Never do as your mother said, and all will turn out fine instead.’
This programme will be held in Dutch
