Van onderwereld naar bovenwereld?
Het geweld en de bedreigingen die de laatste jaren van de georganiseerde misdaad uitgaan, suggereren een maffianisering van Nederland. Om deze ontwikkeling te duiden, vergelijkt journalist Sanne de Boer haar met de Italiaanse misdaad en de bestrijding daarvan. Ons land is vooral een zakencentrum voor opportunistische netwerken van internationale drugscriminelen. Tegen de criminele ‘verdringing’ in de legale economie die zij in binnen- en buitenland teweegbrengen heeft ons huidige strafrechtelijke systeem nog veel te weinig in te brengen.
Hoe ‘maffioos’ is de georganiseerde misdaad in Nederland? En wat betekent dit voor de misdaadbestrijding? De laatste jaren verhardde de houding van de Nederlandse overheid: zij uitte de wens om steeds repressievere maatregelen over te nemen uit de Italiaanse maffiabestrijding. Maar hoe toepasbaar en zinnig is zo’n repressieve aanpak? In Italië is daarmee in de loop der tijd het publieke geweld van maffiaclans sterk afgenomen, maar dat geldt allerminst voor hun economische en democratische invloed.
Op basis van haar onderzoeksjournalistieke werk, stelt Sanne de Boer voor te leren van de Italiaanse criminologie en rechtspraktijk. Hoe zou een holistische aanpak van ondermijnende invloeden op onze democratie, economie en leefomgeving eruit kunnen zien? Waar kunnen we het beste beginnen, in de zogenaamde onder- of bovenwereld? En hoe urgent is het vinden van een nieuwe koers met het oog op de noodtoestand van ons klimaat, die zelfs door de groeiende mondiale impact van drugscriminaliteit verergert? Over deze en gerelateerde vragen gaat De Boer in gesprek met Bénédicte Ficq en Tim Boekhout van Solinge. Moderatie: Sophia de Vries.
Over de sprekers
Sanne de Boer woont sinds 2006 deels in Calabrië, Zuid-Italië, en is de eerste buitenlandse journalist die vanuit daar schrijft over de ’Ndrangheta, de maffia uit die regio, die ook in Nederland thuis is. Ze werkte voor onder meer Nieuwsuur, De Correspondent en Reporter Radio en was in 2024 journalist-in-residence aan het NIAS. Haar boek Mafiopoli: een zoektocht naar de ’Ndrangheta, de machtigste maffia van Italië (Nieuw Amsterdam, 2020) is naar het Engels en Duits vertaald. In het voorjaar van 2025 verschijnt een geactualiseerde Nederlandse editie.
Bénédicte Ficq is advocate bij Ficq & Partners in Amsterdam. Na een succesvolle carrière als strafpleiter in prominente strafzaken tegen verdachten van zware georganiseerde misdaad gooide zij het roer om. De afgelopen tien jaar deed zij namens slachtoffers van gezondheidsschade aangifte tegen tabaksfabrikanten, Tata Steel, Chemours en Schiphol.
Tim Boekhout van Solinge werkt als onafhankelijk criminoloog, docent en film fixer. Hij is gespecialiseerd in georganiseerde criminaliteit, illegale drugsmarkten en regenwoudcriminaliteit in de Amazone. Boekhout van Solinge studeerde sociale geografie aan de Universiteit van Amsterdam en Sorbonne-Paris IV. Na zijn afstuderen deed hij onderzoek naar drugsbeleid en illegale drugsmarkten. Aan de Universiteit Utrecht promoveerde hij en werd hij een van de grondleggers van de groene criminologie. Hij deed onderzoek in het Caribisch gebied en Zuid-Amerika, waar hij bijleerde over maffia-achtige organisaties, territoriale controle en samenwerking met de bovenwereld.
Sophia de Vries (moderator) is jurist en filosoof (UU, UvA) en werkt op dit moment aan haar promotieonderzoek naar hoe we de natuur het best kunnen beschermen. Vanuit een rechtsfilosofische invalshoek onderzoekt en vergelijkt zij rechten voor de natuur, strafbaarstelling van ecocide, en toekenning van het mensenrecht op een schone en veilige leefomgeving als drie manieren die de natuur kunnen beschermen.
