Tussen recht en politiek: hoe blijft de rechtsstaat in balans?

Een goed functionerende rechtsstaat vereist een duidelijke taakverdeling tussen de verschillende machten. Hoe voorkomen we dat rechters politieke beslissingen nemen of dat de politiek zich te veel bemoeit met de rechtsgang?

De Urgenda-uitspraak uit 2019 roept fundamentele vragen op over de rol van de rechter in politieke en maatschappelijke vraagstukken. De rechter oordeelde toen dat de overheid meer moet doen om klimaatverandering tegen te gaan, omdat het niet nakomen van klimaatdoelen in strijd is met de mensenrechten. Is het terecht dat de rechter de overheid verplichtte tot strengere klimaatmaatregelen, terwijl de politiek de koers bepaalt? Of klom de rechter op de stoel van de politicus?

We onderzoeken deze avond de verhouding tussen politiek en rechtspraak. Is deze verhouding de afgelopen jaren te veel onder spanning komen te staan?

Coen Teulings (1958) is econoom en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Hij was directeur van het Centraal Planbureau en houdt zich bezig met economie en beleid. 20 januari publiceerde hij het stuk Recht en economie: gezworen partners, op basis daarvan heeft Teulings een inleiding voorbereid.

Reijer Passchier (1987) is hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtsstaat aan de Open Universiteit en universitair docent Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op de impact van digitalisering op de rechtsstaat en de invloed van grote technologiebedrijven. In 2024 publiceerde hij het boek De vloek van Big Tech.

Lokke Moerel (1965) is hoogleraar Global ICT Law aan Tilburg University en senior of counsel bij het internationale advocatenkantoor Morrison & Foerster. Haar expertise omvat privacywetgeving, ethiek en de impact van digitale transformatie op bedrijven en de samenleving. Ze adviseert multinationale ondernemingen over strategische privacy- en ethische vraagstukken, met bijzondere aandacht voor big data en kunstmatige intelligentie.