Het publieke sector debat

Hoe ziet een sterke publieke sector eruit en wat gaat de Tweede Kamer doen aan de vercommercialisering ervan?

Onderwijs, zorg, kinderopvang, wonen, allemaal essentiële voorzieningen voor een samenleving. Maar deze publieke sectoren komen steeds meer in handen van commerciële bedrijven die vooral rendement willen maken. Wat doet dat met de organisaties? En wat doet het met de samenleving? De kritiek op de vercommercialisering neemt toe. Vanavond gaan we op zoek naar wat belangrijke waarden zijn voor publieke voorzieningen. Onderwijs, zorg en kinderopvang worden betaald met belastinggeld, dus als het goed is kan de Tweede Kamer eisen stellen aan wat er met het geld gebeurt. Pakhuis de Zwijger organiseert dit jaar een programmareeks naar aanleiding van het boek ‘Gekaapt door het kapitaal’ van Mirjam de Rijk. Met de verkiezingen in aantocht is het tijd om politici het hemd van het lijf te vragen. Gaat de straks gekozen Tweede Kamer de vercommercialisering van de publieke sector stoppen? Of vinden ze het geen probleem? Welke plannen liggen er om een sterke publieke sector te waarborgen?

Met in dit programma Julian Bushoff Tweede Kamerlid PvdA, Kandidaatlid PvdA-GL Harmen Krul Kandidaat-Kamerlid CDA Olivia Butterman Kandidaat Tweede Kamerlid Partij voor de Dieren Mirjam de Rijk Publicist over sociaal- economische thema's en auteur van 'Gekaapt door het kapitaal' Naomi Woltring Auteur van 'De marktconforme verzorgingsstaat. Nederlands neoliberalisme in de lange jaren negentig'

Over de sprekers

Mirjam de Rijk is auteur van Gekaapt door het kapitaal (2024). De Rijk is publicist en columnist en schrijft voor De Groene Amsterdammer over ‘mensen, geld en werk’. In 2024 schreef ze het boek Gekaapt door het kapitaal over hoe commercie en groot kapitaal steeds meer binnendringen in publieke sectoren als de zorg, het onderwijs en onze kinderopvang, wat daar de gevolgen van zijn en wat we hiertegen kunnen doen.

Naomi Woltring is onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze promoveerde in december 2023 op haar proefschrift De marktconforme verzorgingsstaat 1989-2008 aan de Universiteit Utrecht, waarin ze de transformatie van de Nederlandse verzorgingsstaat onderzoekt onder invloed van neoliberale ideeën. Haar werk spitst zich toe op thema’s als marktwerking, sociale zekerheid, volkshuisvesting, en de wisselwerking tussen politiek, wetenschap en beleid.

Julian Bushoff is Tweede Kamerlid voor GroenLinks/PvdA. Hij staat op nummer 11 op de kandidatenlijst.

Olivia Butterman is kandidaat Tweede Kamerlid voor de Partij voor de Dieren. Ze staat op nummer 17 op de kandidatenlijst.

Harmen Krul is Tweede Kamerlid voor CDA. Hij staat op nummer 5 op de kandidatenlijst.

Lees meer Serie: Help, het kapitaal neemt ons over

Het grote geld krijgt in hoog tempo greep op belangrijke delen van de samenleving. In de serie ‘Help, het kapitaal neemt ons over’ onderzoekt Mirjam de Rijk hoe dat gebeurt.

Moeten we private equity uit de zorg weren?

De Tweede Kamer heeft gisteren opnieuw een motie aangenomen die het kabinet oproept om private equity uit de zorg te weren. Zorgminister Agema weigert de motie uit te voeren, want volgens haar zorgen commerciële investeerders juist voor innovatie.

Presentator Jan-Willem Wesselink gaat hierover in gesprek met:

Onderzoeksjournalist Mirjam de Rijk, auteur van het boek 'Gekaapt door het kapitaal'
VVD-kamerlid Judith Tielen

Hoe de democratie in Nederland ‘marktconform’ werd

Een taai, maar belangrijk boek duikt diep in de dominantie van het marktdenken vanaf de jaren negentig. De gevolgen daarvan zijn tot op de dag van vandaag voelbaar.

Over onze verkiezingsprogrammering

Pakhuis de Zwijger is een platform voor constructieve dialoog richting een gelijkwaardige samenleving. Per programma maken we een zorgvuldige afweging welke partijen we uitnodigen, passend bij het doel van het gesprek. Soms betekent dit dat we geen podium bieden aan partijen die de grondbeginselen van de democratische rechtsstaat openlijk ondermijnen.

In verkiezingstijd zet Pakhuis over het algemeen geen politici op het podium buiten de context van de verkiezingsprogrammering. Dat betekent op dat politici op zowel nationaal als gemeentelijk niveau niet als spreker op ons podium staan tot en met 18 maart 2026.

Pakhuis de Zwijger behoudt zich het recht voor uitzonderingen te maken op al het bovenstaande. De overwegingen lichten wij in dit geval toe op de programmapagina.

***

Voor dit verkiezingsprogramma zijn in samenspraak met de programmapartner kandidaten uitgenodigd die inhoudelijke dossierkennis hebben op het gebied van de vercommercialisering van de publieke sector, zodat het gesprek de diepte in kan gaan. Om diezelfde reden hebben we besloten het gesprek te voeren met een maximum van drie kandidaten.

Tijdens het selectieproces hebben wij contact gehad met SP, D66, CDA, PvdD, GroenLinks/PvdA, de ChristenUnie, BIJ1 en de VVD. De ChristenUnie en de VVD hebben afgezien van deelname. Uiteindelijk is de selectie gevallen op respectievelijk kandidaten van PvdD, CDA en GroenLinks/PvdA.