Kunnen we politiek nog wel aan politici overlaten?

We duiken de archieven van VPRO Tegenlicht in: wat is er nodig voor een weerbare democratie?

‘De polarisatie in Europa groeit, de electorale steun voor populisten is groot. Overal zijn grote groepen ‘ontevredenen’ te vinden. Is de democratie sterk genoeg om deze kloof tegen te gaan?’ In 2021 was dit de tekst waarmee VPRO Tegenlicht haar aflevering ‘De weerbare democratie’ aankondigde. Anno 2025 zijn deze vragen nog steeds relevant, zo niet relevanter. In een verkiezingsmaand die sneller kwam dan verwacht (de derde in vier jaar!), gebruiken we een oude aflevering om het te hebben over hoe we de democratie weerbaarder kunnen maken. Moeten we vaker de straat op? Is het tijd voor een Derde Kamer van gelote burgers? En hoe bewaakt de journalistiek de democratie in tijden van nepnieuws?

Samen met Eva Rovers en andere gasten gaan we in gesprek over wat jij en ik kunnen doen om de democratische rechtsstaat te beschermen en verbeteren.

Met in dit programma onder anderen Eva Rovers Biograaf, auteur & directeur-oprichter van Bureau Burgerberaad Hanneke van Eijken Bijzonder Hoogleraar Democratie en Rechtsstaat Dagmar Oudshoorn Directeur Amnesty International Nederland

Meer over de sprekers

Eva Rovers is cultuurhistoricus en schrijver, gespecialiseerd in burgerparticipatie en democratische vernieuwing. Ze schreef onder andere Practivisme en Nu is het aan ons – oproep tot echte democratie, waarin ze pleit voor meer zeggenschap van burgers over grote maatschappelijke kwesties. September dit jaar kwam haar nieuwe boek uit Waarom wel politiek niet alleen aan politici over kunnen laten. Daarin gaat ze een stap verder dan haar vorige boek en een structurele vernieuwing van de democratie beargumenteerd in de vorm van een Derde Kamer (met gelote burgers).

Hanneke van Eijken is hoogleraar Rechtsstaat en democratie. Ze doet onderzoek naar de rechtstaat en democratie vanuit het burgersperspectief in de gelaagde rechtsorde. Hanneke is de eerste hoogleraar die is benoemd in het kader van de Alex Brenninkmeijer wisselleerstoel.

Dagmar Oudshoorn is directeur van Amnesty International Nederland en heeft een lange staat van dienst in de publieke sector en het maatschappelijke middenveld. Samen met andere organisaties waaronder Plant een Olijfboom en Oxfam Novib mobiliseerden zij 250.000 mensen tijdens de de Rode Lijn demonstratie op 5 oktober in Amsterdam, deze demonstratie werd daarmee de grootste demonstratie in decennia.

Meer over de aflevering

De polarisatie in Europa groeit, de electorale steun voor populisten is erg groot. Overal zijn grote groepen ‘ontevredenen’ te vinden. Is onze democratie sterk genoeg om deze kloof tegen te gaan?

De kloof in de samenleving lijkt groter te worden. Globalisering, migratie, groeiende ongelijkheid, minder bestaanszekerheid en de huidige coronacrisis lijken westerse maatschappijen in tweeën te splitsen. Grote groepen voelen zich niet vertegenwoordigd. Dankzij sociale media kunnen zij elkaar steeds makkelijker vinden. Tegelijkertijd weten radicaal-rechtse influencers en politici hen steeds makkelijker te bereiken én te bespelen.

VPRO Tegenlicht onderzoekt de beste ideeën die onze democratie weerbaarder maken tegen de autoritaire verleiding.

• VPRO Tegenlicht - De weerbare democratie
• VPRO Tegenlicht - De weerbare democratie

Bekijk hier de aflevering