De waarheid en waan van documentaire fictie
Enkele jaren voor zijn dood vertrouwde de in Zuid-Afrika geboren Reger (1942-2022) zijn archief toe aan zijn vriend Guido Snel. Dit archief werd de bron voor een documentaire roman over deze eigenzinnige antroposofisch psychotherapeut. Een gesprek over het leven van een wereldburger in Amsterdam, over feit en fictie, wetenschap en esoterie, en de status van docufictie.
Reger is het op documenten, gesprekken en getuigenissen gebaseerde levensverhaal van een Zuid-Afrikaanse émigré en wereldburger in Amsterdam. Reger werd in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog in Pretoria geboren. Hij kwam in de jaren zestig voor zijn studie naar Leiden, keerde terug naar Zuid-Afrika en emigreerde in de moeilijkste dagen van het apartheidsregime, in 1979, naar Amsterdam, waar hij tot aan zijn dood in 2022 woonde.
Reger waagde de overstap naar Nederland met een groep gelijkgestemde vrienden. Als psycholoog en fenomenoloog zocht hij de grenzen van de wetenschap op en leidde een leven in het teken van een zoektocht naar hogere waarheid, onder andere als directeur van het roemruchte Kosmos, centrum voor spiritualiteit aan de Amsterdamse Prins Hendrikkade. Tegelijk was hij een avonturier en een levensgenieter met een groot zwak voor genot en luxe.
Deze ‘documentaire roman’ wil vragen oproepen over Amsterdam als stad van émigrés en ballingen, over Zuid-Afrika en de ingewikkelde verhouding met het apartheidsverleden, over de spanning tussen wetenschappelijke kennis en esoterie. Ook de hybride vorm van het boek roept vragen op: geheel en al gebaseerd op archiefmateriaal, interviews en egodocumenten, maar in de vorm van fictie. Wat is de status van docufictie vandaag de dag?
Op deze vragen gaan we in met schrijvers, biografen en cultuurwetenschappers. Wytske Versteeg draagt een column voor.
Over de sprekers
Guido Snel is schrijver, vertaler en literatuurwetenschapper, verbonden aan de opleiding Europese Studies aan de UvA. Als onderzoeker houdt hij zich de laatste jaren intensief bezig met de genocide in Bosnië en de visuele geschiedenis van Srebrenica. Hij publiceerde daarnaast romans en literaire non-fictie, het meest recent Negen Steden. Europa van Wenen naar Istanbul.
Maite Karssenberg is schrijver, historicus en biograaf. Ze debuteerde met Snijpunt Isfahan, een reisverhaal, en publiceert komend voorjaar Dubbelleven, een intieme biografie over Geertruida Kapteyn-Muysken, een kosmopoliet, feminist en idealist op zoek naar een betere wereld. Karssenberg is daarnaast programmamaker bij SPUI25 en lid van de Raad van Advies van het Nederlands Letterenfonds.
Wytske Versteeg schrijft romans en non-fictie. Haar werk is vertaald in acht talen en werd bekroond met onder meer de BNG Bank Literatuurprijs en de Frans Kellendonkprijs. Haar meest recente roman Het gouden uur werd door zowel de Volkskrant als NRC gekozen als een van de beste boeken van 2022. Haar meest recente non-fictieboek Waar, over de kunst van het (niet) weten (2024), is bekroond met de Jan Hanlo Essayprijs. Ze is opgeleid als politicoloog en promoveerde op een onderzoek naar alledaagse onderhandelingen over expertise.
Margriet van der Waal is cultuurwetenschapper, universitair hoofddocent Europese cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen en als bijzonder hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde, cultuur en geschiedenis verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder was ze gasthoogleraar in Luik en aan de University of Western Cape in Zuid-Afrika. Haar onderzoek richt zich op de culturele publieke sfeer en uitwisselingen tussen Zuid-Afrika en Europa.
Jesse van Amelsvoort (moderator) is docent moderne Europese letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, redacteur van Armada. Tijdschrift voor wereldliteratuur en lid van de Raad van Advies van het Nederlands Letterenfonds. In 2021 publiceerde hij Loft en lân. Gesprekken over Tsjêbbe Hettinga.
