De toekomst van gevangenschap
Gevangenisstraf zet mensen buiten de samenleving. In veel gevallen versterkt dit bestaande problemen, zoals kansenongelijkheid, en belemmert het de terugkeer van veroordeelden naar de samenleving. Dat zorgt voor hoge recidivecijfers. In dit programma onderzoeken we de toekomst van gevangenschap.
Steeds vaker worden er alternatieve sancties voorgesteld, zoals de elektronische enkelband. Maar geeft zo’n maatregel de mogelijkheid om mee te doen aan de samenleving, of betekent het ook een vorm van uitsluiting? Rechtsfilosoof Hadassa Noorda ontwikkelde voor deze vormen van straf het concept exprisonment: gevangen zitten buiten de gevangenis. Alternatieven voor de gevangenisstraf worden vaak beoordeeld binnen juridische en filosofische kaders die uitsluiting rechtvaardigen en veroordeelden slechts minimale rechten geven om deel te nemen aan de samenleving. Door te breken met deze traditionele benaderingen ontwikkelt Noorda een theorie van habilitatieve gevangenschap, waarbij het doel van straf niet uitsluiting, maar juist het integreren en habiliteren van individuen binnen de samenleving is. Deze benadering werpt een nieuw licht op de doelstellingen van gevangenisstraf en heeft ingrijpende gevolgen voor de miljoenen mensen die wereldwijd door het strafrecht worden geraakt.
Onder leiding van moderator Veronique Aicha gaat Hadassa Noorda met andere onderzoekers en experts in gesprek over de toekomst van straffen.
Over de sprekers
Hadassa Noorda is universitair hoofddocent strafrechtsfilosofie aan de Amsterdam Law School van de Universiteit van Amsterdam. Noorda doet filosofisch-rechtswetenschappelijk onderzoek naar de gevangenisstraf en de grondslagen van het strafrecht. Zij muntte ‘exprisonment’ en ‘habilitatie’ en publiceerde hierover in internationale tijdschriften waaronder Modern Law Review, Criminal Law and Philosophy, en the European Human Rights Law Review.
Christine Otten is schrijver, theatermaker en columnist. Van haar verschenen onder andere de romans Blauw metaal, De laatste dichters en Een van ons. Daarnaast is zij auteur van de Gevangenis Monologen en een van de oprichters van het schrijverscollectief Fixdit.
Khalil Chait is programmamanager Detentie & Thuisadministratie bij Humanitas en is mede-oprichter van Stichting Sileo, een organisatie die ervaringsdeskundigen ondersteunt en hun belangen behartigt. Bij Humanitas ontwikkelt hij initiatieven zoals Herstelmaatje om (ex-)gedetineerden duurzaam te re-integreren. Vanuit zijn eigen ervaringen en beleidswerk pleit hij voor een strafsysteem dat naast bestraffing ook herstel bevordert. Met Stichting Sileo en Humanitas verbindt Chait praktijk, persoonlijk inzicht en maatschappelijke verantwoordelijkheid in het debat over veiligheid.
Veronique Aicha (moderator) is Head of Social Impact bij RESCALED, een Europese beweging die pleit voor kleinschalige detentiehuizen die verankerd zijn in de gemeenschap, als vervanging voor grootschalige gevangenissen. Haar werk richt zich op het hervormen van rechtssystemen in Europa. Eerder werkte ze als programmamanager criminal justice bij het Nederlands Helsinki Comité, waar ze werkte in landen als Albanië en Kosovo. Daarnaast was ze voorzitter van de European Prison Education Association (EPEA) in Nederland waarvoor ze gevangenissen bezocht in heel Europa. Ook publiceert ze artikelen en werkt ze momenteel aan haar eerste documentaire als regisseur: een hybride film over jazz en rechtvaardigheid, waarin de relatie tussen artistieke expressie en maatschappelijke onderdrukking centraal staat.
