Charley Toorop, een schildersleven

‘Een creatieve vrouw kan niet getrouwd zijn’, vond Charley Toorop. Als ze aan haar schilderijen werkte, ging ze daar volkomen in op. In de biografie Charley Toorop, een schildersleven vertelt Wessel Krul op meeslepende wijze hoe Toorop haar veeleisende kunstenaarschap trachtte te verzoenen met haar even intense privéleven. Ze was moeder van drie kinderen, had door de jaren heen een reeks hartstochtelijke affaires en was bevriend met sleutelfiguren uit de kunst en literatuur – van Ter Braak, Marsman en Slauerhoff tot Mondriaan en Roland Holst.

De schilderijen van Charley Toorop zijn radicaal persoonlijk. Getekend door jeugdtrauma’s van moreel en fysiek geweld zocht ze haar waarheid in de verf. Wat ze schilderde waren geen realistische voorstellingen, maar dromen en visioenen: beelden vol emotionele lading, ongewone intensiteit en onverbloemde scherpte van waarneming.

Charley Toorop, een schildersleven is een monument voor een vrouw die met niets minder dan haar volledige wezen schilderde. De kunstenares komt naar voren als de sterke, onafhankelijke vrouw die ze graag aan de buitenwereld toonde, maar het wordt ook duidelijk hoeveel twijfel, verwarring en zelfkwelling daarachter schuilgingen. Achter haar zelfverzekerde façade ging een diepere strijd schuil, die haar leven én werk tekende.

Tijdens dit programma gaat Maite Karssenberg in gesprek met biograaf Wessel Krul, en brengen drie sprekers een persoonlijke ode aan Charley Toorop: Loes Faber, kunstenaar en illustrator, Maaike Rikhof, conservator, en Joke de Wolf, kunsthistoricus en -criticus.

Over de sprekers

Wessel Krul (1950) is ben emeritus hoogleraar moderne kunst- en cultuurgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij publiceerde een groot aantal artikelen over geschiedschrijving, kunstgeschiedenis en kunsttheorie. In 2018 verscheen zijn biografie Hannema, museumdirecteur. Over kunst en illusie, die in 2020 werd genomineerd voor de Nederlandse biografieprijs.

Maaike Rikhof (1997) is Conservator Moderne Kunst (1850-1950) bij het Frans Hals Museum in Haarlem. Ze is gespecialiseerd in kunst van rond 1900, vooral bekeken vanuit een sociaal (gender- en queer-gerelateerd) perspectief. Tijdens haar afstuderen stelde Rikhof als gastconservator de tentoonstelling en het boek De Nieuwe Vrouw samen voor Singer Laren.

Joke de Wolf is kunsthistoricus en schrijver. Ze schrijft over tentoonstellingen en kunst voor onder andere Trouw en De Groene Amsterdammer. In maart 2025 verscheen haar boek Het moedermodel – over kunst, vrouwen en moederschap (Atlas Contact). Ze promoveerde in 2022 bij de RuG met een proefschrift over het werk van de negentiende-eeuwse Parijse fotograaf Charles Marville. Nu werkt ze aan een roman over censuur in vroege films in Nederland.

Loes Faber is kunstenaar, illustrator en docent aan de kunstacademie. Haar werk verscheen in o.a. de Volkskrant en De Standaard. Ze studeerde af op het vrouwelijk zelfportret in de beeldende kunst. In 2022 publiceerde ze Ik ben mijn muze, een visuele ode aan acht eigenzinnige vrouwelijke kunstenaars waaronder Frida Kahlo, Artemisia Gentileschi en Charley Toorop.

Maite Karssenberg (moderator) is biograaf, cultuurhistoricus en schrijver. In mei verschijnt haar biografie Dubbelleven. Geertruida Kapteyn-Muysken en haar rebelse levensfilosofie bij uitgeverij De Arbeiderspers.